ایران آنلاین /دراین سال‌ها شش کارخانه جدید قلع و راه‌آهن سراسری کشور احداث شد.دراین دوره با وجود تنش‌های سیاسی فراوان مانند اشغال ایران توسط متفقین، نخستین برنامه هفت ساله کشور در سال 1327 به مرحله اجرا درآمد. اما با وجود این به‌دلیل تنش‌های سیاسی و عدم تمایل کشورهای غربی به صنعتی شدن ایران و پایین بودن درآمد نفت در عمل فرایند توسعه به کندی پیش رفت.

در دوره دوم توسعه که از سال 1343 آغاز شد و تا سال 1356 ادامه داشت نیز برخی از صنایع استراتژیک در کشور شکل گرفت. علاوه براین ساختارهای اقتصادی مانند بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران، بورس اوراق بهادار و همچنین قانون سرمایه‌گذاری خارجی ایجاد شد.پس از انقلاب اسلامی نیز در دو دولت مرحوم هاشمی رفسنجانی یعنی 1368 تا 1376 شاهد سومین دوره توسعه ایران هستیم.دراین دوره مهم‌ترین شاخص توسعه نسبت بودجه‌های عمرانی است. در دوره سازندگی این نسبت به 38درصد رسید. به این معنا که از هر دلار نفتی 38 سنت صرف توسعه زیرساخت‌های کشور شد که به نسبت سال 1356 که این نسبت به 42 درصد رسیده بود تفاوت چندانی ندارد.در دولت‌های سازندگی شاهد اجرای طرح‌های بزرگی در بسیاری از بخش‌ها هستیم که ساخت سدهای بزرگی مانند کارون 3 و 4، کرخه، آزادراه‌ها، راه‌آهن استراتژیک بندرعباس – بافق اجرا شد.
این درحالی است که حتی کارشناسان بین‌المللی نیز تصور نمی‌کردند که ایران بدون کمک فنی و مالی خارج قادر به اجرای چنین پروژه‌های بزرگی باشد.علاوه براین پس از جنگ تحمیلی بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول نیز با ایران وارد مذاکره شدند. دراین مذاکرات دولت ایران دو پروژه مهم را به کارشناسان بانک جهانی پیشنهاد داد که شامل طرح نیشکر و صنایع جانبی و سد بزرگ کارون 3 بود. اما از آنجا که بانک جهانی با اهداف سیاسی به پروژه‌ها نگاه می‌کرد با آنها موافقت نکرد اما هاشمی رفسنجانی با وجود این کارشکنی این طرح‌ها را اجرایی کرد. به‌طوری که هم‌اکنون حتی ساکنان برخی از روستاهای کردستان و آذربایجان نیز از برق تولید نیروگاه سد کارون 3 استفاده می‌کنند.
از دیگر کارهای ماندگار دوره هاشمی توجه به ارزش پول ملی بود. مرحوم هاشمی رفسنجانی از ابتدای دولت خود به وزیران اقتصادی خود تأکید کرد که به سیاست کار نداشته باشند و به همین دلیل یک دولت توسعه‌ای روی کار آمد.دراین دوره طرح‌های بزرگی در کشور اجرا شد که اگر نمی‌شد شرایط فعلی ایران تفاوت چندانی با پاکستان نداشت و شرایط بسیار ناگوار بود. درآن سال‌ها دو طرح فولادی بزرگ به نام فولاد مبارکه و خوزستان اجرا شد که ارزش تولید این دو واحد سالانه به 6 میلیارد دلار می‌رسد. بنابراین درصورتی که این دو واحد اجرا نشده بود ضمن از دست دادن درآمد 6 میلیارد دلاری ایران مجبور به واردات بود.

در زمینه راه نیز آزادراه‌های مهمی مانند قزوین – زنجان، زنجان – تبریز، تهران – ساوه، قم – اصفهان و... اجرا شد که نقش مهمی در توسعه کشور دارند. هاشمی دراین بخش اعتقادی به چهار بانده کردن آزادراه‌های موجود نداشت. به اعتقاد او تعریض آزادراه‌ها نقش چندانی در کاهش مصرف سوخت و تصادفات جاده‌ای نداشت و برهمین اساس روی ساخت آزادراه‌های جدید تمرکز کرد.به‌عنوان یک اقتصاددان که تاریخ اقتصاد جهان و ایران را مرور کرده‌ام باید بگویم که اگر اقدامات اقتصادی دو دولت هاشمی رفسنجانی در آن دوره اجرا نمی‌شد، شرایط اقتصاد ایران هم‌اکنون زمین تا آسمان تفاوت می‌کرد.

/ اقتصاددان

/ایران